Nhiều người tin rằng một người đàn ông khỏe mạnh, ít bị ốm đau và có cuộc sống tình dục viên mãn sẽ có chất lượng tinh trùng tốt. Tuy nhiên, đây là một quan điểm sai lầm. Trên thực tế, có những trường hợp người đàn ông khỏe mạnh, cường tráng nhưng vẫn gặp vấn đề về tinh trùng yếu, và không thể có con. Bên cạnh các phương pháp xét nghiệm tại bệnh viện, liệu có cách nào để kiểm tra chất lượng tinh trùng tại nhà không? Hãy đọc bài viết sau để tìm hiểu thêm về vấn đề này.
Thế nào là tinh trùng yếu?
Tinh trùng yếu là một điều kiện trong đó tinh trùng không có khả năng di chuyển hoặc có số lượng ít, hoặc chúng có dạng không bình thường. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng tinh trùng thụ tinh trứng, gây khó khăn trong việc thụ thai và có thể dẫn đến vấn đề vô sinh.
Các yếu tố có thể gây ra tinh trùng yếu bao gồm di truyền, vấn đề sức khỏe, môi trường sống và lối sống. Một số ví dụ về nguyên nhân có thể bao gồm thiếu chất dinh dưỡng, stress, thuốc lá, rượu, hoá chất công nghiệp, nhiệt độ quá cao ở khu vực tinh hoàn, hoặc các vấn đề về hệ sinh dục.
Để chẩn đoán tinh trùng yếu, một số kiểm tra có thể được thực hiện, bao gồm kiểm tra số lượng, chất lượng và khả năng di động của tinh trùng trong mẫu tinh dịch. Các biện pháp điều trị có thể bao gồm thay đổi lối sống, sử dụng thuốc, thủ thuật hoặc các phương pháp hỗ trợ sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) hoặc tiêm tinh trùng trực tiếp vào trứng (ICSI).
Nguyên nhân khiến tinh trùng yếu
- Trước khi tìm hiểu cách kiểm tra tinh trùng mạnh hay yếu tại nhà, bạn nên biết qua những nguyên nhân gây ra tinh trùng yếu. Một số trường hợp tinh trùng yếu nhưng không xác định được nguyên nhân, còn thông thường phần lớn trường hợp suy giảm số lượng và chất lượng của tinh trùng là do:
- Yếu tố di truyền: Có thể có các vấn đề gen di truyền liên quan đến sản xuất, di chuyển, hoặc chất lượng của tinh trùng.
- Vấn đề sức khỏe:Các bệnh lý và vấn đề sức khỏe như tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh gan, bệnh thận, viêm nhiễm hoặc lây truyền qua đường tình dục cũng có thể ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng. Các bệnh lý thực thể ở cơ quan sinh sản như: Tinh hoàn lạc chỗ, giãn tĩnh mạch thừng tinh, ống vận chuyển tinh trùng bị lỗi do phẫu thuật, chấn thương hoặc nhiễm trùng.
- Môi trường: Tiếp xúc với các chất độc hại như thuốc lá, rượu, hoá chất công nghiệp, hay thuốc lá điện tử cũng có thể gây tổn thương cho tinh trùng.
- Stress: Căng thẳng và lo lắng có thể ảnh hưởng đến hệ thống hormone và sản xuất tinh trùng.
- Chế độ ăn uống và lối sống: Chế độ ăn uống không cân đối, thiếu chất dinh dưỡng cần thiết và thiếu hoạt động thể chất cũng có thể gây ra vấn đề về tinh trùng.
- Các vấn đề liên quan đến hệ thống sinh sản: Các vấn đề như tắc nghẽn ống dẫn tinh, tổn thương hoặc bất thường ở tuyến tiền liệt, hay các vấn đề khác ở hệ sinh sản cũng có thể là nguyên nhân của tinh trùng yếu.
- Lối sống không lành mạnh làm tinh trùng yếu: Chẳng hạn, mặc quần quá chật, thói quen tắm nước nóng, đặt laptop lên đùi... làm tinh hoàn quá nóng. Thường xuyên uống rượu, hút thuốc, thức khuya và sử dụng các chất gây nghiện cũng ảnh hưởng chất lượng tinh trùng.
- Mất cân bằng nội tiết: Do các bệnh viêm nhiễm như bệnh lậu, viêm tuyến tiền liệt...
Sử dụng một số thuốc chống trầm cảm và thuốc kháng sinh.
Mách bạn cách kiểm tra tinh trùng mạnh hay yếu tại nhà đơn giản
- Khi quan hệ tình dục, sau mỗi lần đạt cực khoái, nam giới sẽ xuất ra tinh dịch dưới dạng chất lỏng. Đây là hỗn hợp bao gồm dịch từ tuyến tiền liệt, tinh trùng, ống dẫn tinh và túi tinh. Do đó, kiểm tra trạng thái của tinh dịch là cách kiểm tra tinh trùng mạnh hay yếu tại nhà dễ thực hiện và hiệu quả. Bạn có thể kiểm tra theo 4 cách sau:
- Tinh dịch vón cục
Khi tinh dịch bị vón cục, tinh trùng dễ bị chết nên không thể di chuyển đến gặp trứng. Bạn có thể kiểm tra bằng cách quan sát trong tinh dịch có những hạt trắng nhỏ như hạt cơm không, bóp nát hạt trắng vỡ mịn như bột thì đây có thể là dấu hiệu tinh dịch bị vón cục và không đạt chất lượng. - Tinh dịch không hóa lỏng
Khi mới xuất tinh, tinh dịch thường có độ quánh, sệt nhưng sẽ hóa lỏng sau khoảng 15 - 30 phút. Đây cũng là cách nhận biết tinh trùng có khỏe không mà bạn có thể áp dụng tại nhà. Trong trường hợp tinh dịch đặc, quánh nhưng sau một thời gian cũng không thấy hóa lỏng hoặc chỉ hóa lỏng một phần thì đây là dấu hiệu nhận biết tinh trùng yếu vì bị đông đặc, khiến tinh trùng khó di chuyển đến gặp trứng, làm ảnh hưởng không tốt đến việc thụ thai. - Độ đậm đặc của tinh dịch
Tinh dịch loãng hay đặt thì tốt? Một trong những biểu hiện đầu tiên của tinh trùng yếu là tinh dịch ít và loãng. Tinh trùng đáp ứng đầy đủ các đặc điểm sau được xem là mạnh khỏe:- Khi xuất tinh, tinh dịch phải đạt từ 2 - 5ml, trong mỗi ml tinh dịch phải có 60 - 80 triệu tinh trùng.
- Tinh dịch không loãng cũng không vón cục mà có độ đặc sệt vừa phải. Nếu sau khi xuất tinh, tinh dịch lại loãng như nước vo gạo, không có độ nhớt và độ dính đặc trưng thì đây là dấu hiệu cho thấy số lượng và chất lượng tinh trùng có dấu hiệu bất thường. Mật độ tinh trùng trong tinh dịch thấp dẫn đến chất lượng tinh trùng suy giảm có thể làm ảnh hưởng lớn đến sức khỏe sinh sản ở nam giới.
- Tinh dịch có màu sắc bất thường
Quan sát màu sắc tinh dịch cũng là cách kiểm tra tinh trùng mạnh hay yếu tại nhà.- Tinh dịch có màu vàng: Đây là triệu chứng của các bệnh viêm nhiễm như viêm tuyến tiền liệt, viêm mào tinh… Bình thường, tinh dịch có thể hơi ngả sang màu vàng nếu bạn không xuất tinh trong thời gian dài. Nhưng nếu bạn đã tăng tần suất xuất tinh mà tình trạng không cải thiện thì nên đến gặp bác sĩ.
- Tinh dịch có màu vàng xanh hoặc màu xanh: Dấu hiệu này đi kèm với triệu chứng đau tinh hoàn là dấu hiệu bạn bị bệnh lậu hoặc viêm niệu đạo.
- Tinh dịch có màu nâu: Tinh dịch có lẫn máu sẽ có màu nâu. Nếu hiện tượng này đi kèm với các triệu chứng khác như đau tức dương vật, đau bụng… thì có thể là dấu hiệu “cậu nhỏ” bị tổn thương hay triệu chứng của các bệnh liên quan đến đường tiết niệu.
Làm thế nào để điều trị tinh trùng yếu?
Khi nam giới phát hiện ra tinh trùng yếu, cần điều trị sớm để bảo vệ sức khỏe sinh sản. Do tinh trùng yếu có thể gây vô sinh ở nam giới nên việc chẩn đoán và phát hiện sớm sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian, công sức và tiền bạc khi điều trị.
Điều chỉnh lối sống: Thay đổi các thói quen ăn uống, tập luyện và quản lý stress có thể giúp cải thiện sức khỏe tinh trùng. Việc tránh thuốc lá, rượu và các chất kích thích cũng như duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh và vận động đều đặn có thể có lợi.
Thuốc điều trị: Có các loại thuốc có thể được kê đơn bởi bác sĩ để giúp cải thiện chất lượng tinh trùng. Điều này có thể bao gồm các loại thuốc tăng cường sản xuất tinh trùng, điều chỉnh hormone hoặc điều trị các vấn đề sức khỏe khác có thể ảnh hưởng đến tinh trùng.
Cố vấn tinh trùng (sperm banking): Trong một số trường hợp, khi điều trị có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, việc lưu trữ tinh trùng trong ngân hàng tinh trùng có thể là một phương pháp bảo vệ.
Thủ thuật sinh sản hỗ trợ (Assisted Reproductive Techniques - ART): Nếu vấn đề tinh trùng không thể được điều trị bằng các phương pháp truyền thống, các phương pháp ART như thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) hoặc tiêm tinh trùng trực tiếp vào trứng (ICSI) có thể được sử dụng
Phẫu thuật: Trong một số trường hợp, phẫu thuật có thể được thực hiện để sửa chữa các vấn đề về hệ sinh dục hoặc để lấy tinh trùng trực tiếp từ tinh hoàn.Thay đổi thuốc: Nếu tinh trùng yếu là một tác dụng phụ của một loại thuốc đang sử dụng, bác sĩ có thể đề xuất thay đổi thuốc hoặc điều chỉnh liều lượng để giảm bớt ảnh hưởng đến tinh trùng.
Phương pháp để cải thiện sức khỏe tinh trùng
- Để tăng tỉ lệ sản xuất ra tinh trùng khỏe mạnh, hãy duy trì những thói quen sinh hoạt, dinh dưỡng lành mạnh sau đây:
- Chế độ ăn uống lành mạnh
Xây dựng và duy trì chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, ăn ba bữa mỗi ngày, tăng cường chất xơ, vitamin và chất chống oxy hóa qua các loại rau quả và trái cây , cá, thịt gà và tránh các thực phẩm có chứa chất béo bão hòa và đường hóa.. Ngoài ra, nên hạn chế rượu bia, thức uống gây kích thích, thực phẩm chứa dư lượng chất trừ sâu, chất độc cao, thực phẩm không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm... - Giữ mức cân nặng hợp lý
Số lượng, hình dáng cùng khả năng di chuyển của tinh trùng đã được chứng minh có liên hệ chặt chẽ với tình trạng cân nặng cơ thể thể hiện qua chỉ số khối BMI. Nam giới bị thừa cân, béo phì thường gặp vấn đề về sức khỏe sinh sản hơn. Do đó, bạn cần duy trì cân nặng lý tưởng với chỉ số BMI phù hợp. - Hạn chế căng thẳng
Chức năng tình dục sẽ bị suy giảm do tinh thần căng thẳng, stress, dẫn đến gây rối loạn hormone và quá trình sản xuất cũng bị ảnh hưởng. các phương pháp giải tỏa căng thẳng mà bạn có thể áp dụng như thiền, yoga, tập thể thao...có thể giúp cải thiện sức khỏe tinh trùng. - Tránh thuốc lá và rượu: Thuốc lá và rượu có thể gây tổn thương cho tinh trùng và làm giảm khả năng thụ thai.
- Quan hệ tình dục lành mạnh: Để đời sống tình dục lành mạnh, giúp phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục, bạn hãy sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục, giới hạn số lượng bạn tình, duy trì mối quan hệ một vợ một chồng.
- Hạn chế tiếp xúc với chất độc hại: Tránh tiếp xúc với các chất độc hại như thuốc lá, hóa chất công nghiệp và thuốc lá điện tử có thể giúp bảo vệ sức khỏe tinh trùng.
- Tránh nhiệt độ cao: Nhiệt độ quá nóng có thể làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng. Hạn chế việc sử dụng quần lót quá chật và tránh tắm nước nóng quá thường xuyên.
- Tránh tiếp xúc với tia xạ: Tiếp xúc dài hạn với tia X, tia cực tím và các loại tia phóng xạ khác có thể gây tổn thương cho tinh trùng.
Tóm lại, sau khi dùng cách kiểm tra tinh trùng mạnh hay yếu tại nhà, nếu phát hiện những dấu hiệu tinh trùng yếu, tốt nhất bạn nên đến các cơ sở y tế làm xét nghiệm tinh dịch đồ để xác định chính xác chất lượng tinh trùng cũng như có thể can thiệp sớm các biện pháp chữa trị nếu cần thiết.